مشکلات پوسیدگی دندانها در بزرگسالان به صورت تدریجی از زمان کودکی شکل میگیرد. فلوراید تراپی یکی از روش‌های مناسب جهت پیشگیری و کاهش پوسیدگی در دندان کودکان است. فلوراید یک عامل شناخته شده در مقابله با پوسیدگی دندان است. پوسیدگی دندان هنگامی رخ می‌دهد که باکتریهای تولیدکننده اسید مینای سخت محافظ دندانها را حل می‌کنند. فلوراید ماده اولیه ضد پوسیدگی است که به صورت سیستمیک (داخل بدن) و موضعی عمل می کند و به عنوان یک معیار مطمئن و موثر در جوامع بشری برای کاهش شیوع و وقوع پوسیدگی های دندان است.
فلوراید تراپی چیست و چه اهمیتی دارد؟
استفاده از فلوراید اهمیت ویژه ای در کنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندان بویژه در سطوح بین دندانی دارد. فلورایدتراپی به معنای کاربرد موضعی فلوراید به صورت دوره ای بر روی دندان های کودکان، به منظور افزایش مقاومت آنها در برابر پوسیدگی است. در این روش دندانپزشک ابتدا دندان ها را با برس و خمیر مخصوص تمیز می کند. سپس فلوراید بصورت ژل یا وارنیش روی دندان ها مالیده می شود. پس از آن، کودک باید چند بار آب دهان خود را خالی کند. ولی دهان نباید شسته شود و تا نیم ساعت هم کودک نباید چیزی بخورد یا بیاشامد.
توصیه می شود فلورایدتراپی در دندان پزشکی رشت (باران) و توسط بهترین دندانپزشک کودکان انجام شود. از وقتی که همه دندان های شیری رویش یافتند (حدود ۳ سالگی) شروع شود و تا ۲ سال بعد از رویش آسیای دوم دائمی (حدود ۱۴ سالگی) با نظر دندانپزشک هر ۶-۳ ماه یکبار ادامه یابد. همزمان با فلورایدتراپی در مطب، ممکن است دندانپزشک برای برخی کودکان بالای شش سال که در خطر بالای ایجاد پوسیدگی دندان هستند، کاربرد دهان شویه فلوراید را در منزل تجویز کند. فیشور سیلانت با پایه رزین در پیشگیری از پوسیدگی سطح حفره‌ها و شیارهای دندان در کودکان و نوجوانان با درزگیری مینای دندان، مؤثر است. نگهداری سیلانت یک عامل حیاتی برای اثربخشی سیلانت‌های رزینی است. این نگهداری معیار سنجش اثربخشی سیلانت است. میزان نگهداری سیلانت با گذشت زمان کاهش می‌یابد. تاثیر پیشگیرانه پوسیدگی سیلانت، با تعویض سیلانت تحت الشعاع قرار میگیرد و خطر پوسیدگی را به میزان نسبتاً بالایی کاهش می‌دهد. سیلانت با پایه رزین اولین مواد انتخابی برای درزگیرهای مینای دندان است.
فلوراید تراپی در کودکان
مینای دندان که لایه خارجی تاج دندان را تشکیل می دهد از کریستالهای معدنی فشرده تشکیل شده است. باکتریهای پلاک دندانی باعث از دست دادن مواد معدنی مینا یا دمینرالیزه شدن آن می گردند. این باکتریها از قند موجود در فضای دهان و دندان تغذیه نموده و اسیدهایی تولید می کنند که کریستالهای مینا را در خود حل می نماید. اگر چنانچه مینا مواد معدنی خود را از دست بدهد و آن را دوباره بدست نیاورد پوسیدگی دندانی اتفاق می افتد. فلوراید به رمینرالیزه شدن مینا کمک نموده و بلورهای آن را مقاوم تر میکند. در نتیجه مینای دندان در برابر پوسیدگی مقاوم تر می شود.
مراحل فلوراید تراپی
ابتدا سطح کلیه دندانها با برس مخصوص تمیز می شود ( چیزی شبیه مسواک برقی ).
سطح تمام دندانها به ژل فلوراید آغشته می شود ( گاهی اوقات یکطرف هر دو فک در یک مرحله و نیم دیگر در مرحله بعد به ژل آغشته می شود).
ژل فلوراید حدود ۴ دقیقه در مجاورت دندان قرار می گیرد.
در تمام مراحل پشت کودک حالت عمودی داشته سر کمی به سمت جلو خم می شود و ساکشن ( بزاق کِش ) در دهان کودک قرار میگیرد تا از بلع فلوراید ممانعت به عمل آید.
پس از گذشت ۴ دقیقه اضافات ژل با گاز استریل یا پنبه برداشته می شود. در این مرحله کودک آب دهان خود را بطور کامل خارج می کند.
کودک نباید بعد از فلوراید تراپی دهانش را بشوید و تا نیم ساعت باید از خوردن و آشامیدن اجتناب کرده و طی این مدت در صورت جمع شدن بزاق در دهان ، آنرا خارج کند.
در صورت مشاهده علایمی نظیر دل درد و تهوع ، به کودک شیر بخورانید. این حالت به ندرت اتفاق می افتد و آن زمانیست که کودک مقدار زیادی از ژل را ببلعد. با استفاده از ساکشن قوی و خم کردن سر به جلو امکان مسمومیت به صفر می رسد.
فلوراید تراپی کودکان زیر ۲ سال یا کودکانی که مهارت خارج کردن بزاق (تف کردن ) ندارند ، انجام نمی شود.
انجام فلوراید تراپی با صلاحدید دندانپزشک و انجام آن بصورت دوره ای (هر ۶ ماه یکبار ) بین ۳۰ تا۶۰ درصد باعث کاهش پوسیدگی می شود.
فلوراید تراپی هم برای دندانهای شیری و هم برای دندانهای دایمی قابل انجام است ولی بیشتر در ۶ سالگی همزمان با رویش اولین دندان دایمی انجام می شود.
مکانیزم عمل و فواید آن
یون فلوراید به مینای دندان نفوذ کرده و آن را در برابر اسیدهای موجود در غذا، مواد قندی و باکتری های دهان مقاوم میکند. نتیجه آن پیشگیری از پوسیدگی دندان ، کم کردن حساسیت دندان، متوقف کردن پوسیدگی در مراحل اولیه بدون نیاز به پر کردن دندان و حفاظت از سطح ریشه دندان می باشد.
مواردی که باید فلوراید تراپی انجام شود
کودکان زیر ۶ سال: موثر در حفاظت از دندانهای شیری و مقاوم سازی جوانه دندانهای دایمی در برابر پوسیدگی.
کودکان و نوجوانان ۱۶-۶ سال: حفاظت از دندانهای دایمی در حال رویش به خصوص دندانهای آسیاب که بسیار در معرض پوسیدگی هستند.
بزرگسالان: وارنیش فلوراید در بزرگسالان نیز بسیار موثر است. به خصوص در مواردی مانند خشکی دهان (طبیعی یا به علت مصرف دارو)، تحلیل لثه و دندانهای حساس، پوسیدگی حداقل یک دندان در یک سال اخیر، وجود روکش در دهان، بیماران تحت درمان ارتودنسی و بیماران سرطانی که رادیوتراپی می شوند.
آموزش های لازم قبل از فلوراید تراپی
کودکان قبل از وارنیش فلوراید تراپی باید تغذیه مناسبی داشته و به مقدار کافی مایعات بنوشند. چرا که پس از فلوراید تراپی تا یک ساعت نبایستی چیزی بخورند یا بیاشامند.
قبل از کاربرد وارنیش فلوراید بهتر است دندانها را با خمیر پروفیلاکسی (درمطب) یا مسواک زدن معمول تمیز نموده و هر گونه پلاک یا جرم قابل مشاهده برداشته شود. البته پروفیلاکسی در موارد عدم دسترسی به امکانات لازم ضروری نیست.
آموزشهای لازم بعد از انجام وارنیش فلوراید تراپی
لازم نیست برای خشک کردن وارنیش فلوراید قبل از مرخص کردن بیمار صبر کرد چون وارنیش در تماس با مایعات دهان هم سفت می شود.
در دندانپزشکی دیجیتال تا پایان همان روز فلوراید تراپی ، کودک می تواند از رژیم غذایی نرم استفاده نموده وب اید از خوردن غذای سفت پرهیز کند.
تا صبح روز بعد کودک نباید از مسواک و نخ دندان استفاده نماید.
تغییر رنگ سطح دندان ، پس از وارنیش فلوراید تراپی طبیعی بوده و به مرور پس از مدتی به حالت اولیه خود باز می گردد.
بیمار نباید از دهانشویه فلوراید و الکل استفاده نماید .
عوارض استفاده از فلوراید
استفاده از میزان بالای فلوراید به شکل منظم، مشابه هر داروی دیگر عوارضی را در پی خواهد داشت، به ویژه در کودکان مصرف منظم فلوراید باید با احتیاط باشد. مصرف بالای فلوراید ممکن است منجر به مسمومیت شود. علائم مسمومیت با فلوراید ، تهوع ، استفراغ و درد شکم است.
دندان های دائمی تا سن ۸ سالگی به طور کامل تشکیل می‌شود، تنها استثناء دندان عقل است که در دوران بزرگسالی می‌روید. تاج بخشی از دندان است که در دهان دیده می‌شود.
مصرف بیش از حد فلوراید در زمان شکل‌گیری دندان ابتلا به فلوروسیس را به دنبال دارد که با سفید یا قهوه‌ای شدن دندان یا ایجاد لکه سفید روی دندان همراه است. شدت عارضه از تغییر رنگ جزیی تا ناهنجاری‌های سطح دندان متغیر است. فلوروسیس پس از روییدن دندانها بروز نمی‌یابد.
فلوروسیس زیبایی دندان را مخدوش میکند، اما بیماری محسوب نمی‌شود و غالباً آن‌قدر ملایم است که فقط متخصصین دندانپزشکی می‌توانند آن را تشخیص دهند. اکثر موارد فلوروسیس در کودکانی مشاهده می‌شود که در مصرف مکمل فلوراید زیاده روی کرده‌اند یا در کنار نوشیدن آب دارای فلوراید خمیردندان فلورایددار را نیز هنگام مسواک زدن خورده‌اند.
